“De accountant moet zichzelf opnieuw uitvinden”, zo citeert de Monitoring Commissie Accountancy minister Dijsselbloem aan het begin van zijn eerste rapport dat vandaag is gepresenteerd. Uit de 95 pagina’s die volgen blijkt hoe weerbarstig een aantal structurele problemen bij de accountants zijn. Beleggers verwachten concrete stappen op korte termijn van accountantsorganisaties. Het wordt het jaar van de waarheid. En van de actie.
Een nulmeting. Zo kan het eerste rapport van de Monitoring Commissie Accountancy misschien nog wel het beste omschreven worden. De commissie is ingesteld om te bezien of eerder aangekondigde maatregelen vanuit de sector daadwerkelijk worden uitgevoerd. Het gaat om 53 maatregelen die een werkgroep van accountants ruim twee jaar geleden heeft opgesteld. Het gaat daarbij om zaken als cultuur, klantbelang, financiële prikkels en fraudebestrijding.
Weinig vooruitgang
Teleurstellend genoeg heeft de Commissie moeten constateren dat bij een aantal van deze structurele problemen nog niet veel vooruitgang is geboekt. De Commissie constateert verwaarlozing van de vaktechniek, onvoldoende kennis van de (bedrijfsprocessen van de) cliënt, onvoldoende professioneel-kritische instelling, ontoereikende budgetten, te veel steunen op de cliënt en onvoldoende inzicht in hetgeen het begrip ‘kwaliteit’ precies omvat.
Op het gebied van fraudebestrijding blijken de grote vier accountantsfirma’s nog niet eens een nulmeting te hebben gemaakt. Zonder een dergelijke analyse van de huidige stand van zaken is het onmogelijk om na te gaan of er vooruitgang wordt geboekt.
Opvallend uitgesproken is de Commissie over de 53 maatregelen die de sector in 2014 heeft aangedragen. Deze zijn onvoldoende om het vertrouwen in accountancysector terug te krijgen, zo concludeert de commissie.
Omfloerst
Het is duidelijk dat de Commissie Accountancy in deze eerste rapportage de sector nog niet voor het hoofd heeft willen stoten en zijn kritiek omfloerst heeft verpakt. Het is voor een groot deel ook geen nieuwe kritiek. Problemen met het verdienmodel, het fraudevraagstuk en het cliënt belang versus het publiek belang spelen al jaren.
Juist omdat het problemen zijn die al lang spelen zien beleggers vol ongeduld uit naar snelle, grootschalige en concrete actie van de sector en – bij het uitblijven daarvan – stevige maatregelen. Zover wil de Commissie in deze eerste rapportage nog niet gaan. Ze noemt nieuwe wet- en regelgeving op dit moment “contraproductief” en hoopt dat de accountancysector zelf met oplossingen komt voor het eigen gebrek aan geloofwaardigheid.
Over een jaar, als het volgende rapport van de Commissie verschijnt, komt een nieuw ijkmoment. Mocht daaruit blijken dat de sector nog steeds te weinig urgentie voelt en haast maakt om zichzelf opnieuw uit te vinden, dan zullen consequenties niet uit kunnen blijven. Ergens houdt het geduld van beleggers op. Daarvoor is de rij van misstanden - onder meer Parmalat, Enron, Worldcom, Ahold, Landis, LCI, Econcern, Imtech, Innoconcepts, DSB, Van der Moolen en Vestia – te lang.